Bên thuê không trả mặt bằng đúng hạn, chủ đất có được tự ý phá hoa màu để đòi lại đất?

1. Tóm tắt vụ việc

Gia đình người hỏi cho người cùng xã thuê 2 mẫu đất để trồng rau màu, có giấy viết tay về thời hạn thuê và tiền thuê. Hết hạn tháng 10 năm nay, dù đã được nhắc trước 4 tháng, người thuê vẫn tự ý trồng thêm một vụ mới và không chịu bàn giao đất. Chủ đất muốn lấy lại mặt bằng vì đã có kế hoạch cho thuê mới, nhưng bên thuê cho rằng: “Ông phá hoa màu là ông đi tù”.

Vậy chủ đất có quyền tự phá hoa màu để lấy lại mặt bằng? Nếu không, cần làm những bước nào để đòi lại đất đúng luật?

2. Chủ đất có quyền đòi lại đất khi hết hạn thuê

Theo Bộ luật Dân sự 2015:

Bên thuê bắt buộc phải trả lại đất khi hết hạn hợp đồng (Điều 482, Điều 493).

Việc tự ý giữ đất khi không còn hợp đồng được xem là chiếm giữ tài sản trái pháp luật (Điều 166).

Chủ đất có quyền:

Đòi lại đất

Yêu cầu bồi thường nếu hành vi chậm trả gây thiệt hại

➡ Về nguyên tắc, bạn hoàn toàn có quyền đòi lại đất ngay khi hợp đồng hết hạn.

3. Nhưng chủ đất không được tự ý phá hoại hoa màu hoặc tài sản của bên thuê

Dù đất là của bạn, nhưng hoa màu, cây trồng trên đất là tài sản của bên thuê trong thời gian họ canh tác.

Nếu bạn tự ý:

Dùng máy xúc phá

Nhổ bỏ hoa màu

Hủy hoại công trình tạm, vật dụng

… thì hành vi đó có thể bị xem xét theo pháp luật:

(1) Xử phạt hành chính

Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi hủy hoại tài sản của người khác có thể bị phạt đến 5 triệu đồng.

(2) Truy cứu hình sự

Nếu thiệt hại từ 2 triệu đồng trở lên, bạn có thể bị truy cứu tội:

➡ Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178 Bộ luật Hình sự), mức phạt có thể đến 3 năm tù.

⚠️ Vì vậy, việc tự ý “xới lên” như bạn dự tính là hoàn toàn không được – và có rủi ro pháp lý rất cao.

4. Vậy chủ đất phải làm gì để lấy lại đất đúng pháp luật?

Dưới đây là trình tự đúng luật, vừa bảo vệ quyền lợi của bạn vừa tránh tranh chấp:

Bước 1: Gửi thông báo chính thức cho bên thuê

Nêu rõ thời điểm hết hạn thuê

Yêu cầu thu hoạch, dọn dẹp và bàn giao đất

Đưa ra thời hạn cụ thể (ví dụ: 7–10 ngày)

Gửi bằng:

văn bản có ký nhận, hoặc

gửi qua UBND xã, hoặc

lập vi bằng để làm chứng

Bước 2: Lập biên bản hiện trạng

Ghi lại tình trạng thực tế của đất

Ghi lại hoa màu, tài sản trên đất

Có người làm chứng, hoặc lập vi bằng (rất tốt nếu vụ việc có thể phải ra tòa)

Bước 3: Yêu cầu UBND xã hòa giải

Hòa giải tại xã là bước quan trọng và là chứng cứ bắt buộc nếu bạn muốn khởi kiện.

UBND xã có thể:

Mời hai bên làm việc

Yêu cầu bên thuê dừng canh tác, thu hoạch và trả đất

Bước 4: Khởi kiện ra Tòa án nếu bên thuê vẫn không trả đất

Bạn có quyền yêu cầu:

Trả lại đất ngay

Bồi thường thiệt hại (ví dụ: mất cơ hội cho thuê đất mới)

Áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời:

Cấm gieo trồng thêm

Cấm tiếp tục sử dụng đất

Sau khi bản án có hiệu lực, cơ quan thi hành án sẽ tiến hành:

Cưỡng chế trả đất

Xử lý hoa màu theo quy định (thường yêu cầu bên thuê tự thu hoạch)

➡ Bạn không phải tự phá – mà nhà nước sẽ cưỡng chế theo quy trình.

5. Kết luận

✔ Bạn có quyền đòi lại đất ngay khi hết hạn thuê.
✘ Bạn tuyệt đối không được tự ý phá hoa màu, vì đó là tài sản hợp pháp của bên thuê và có thể khiến bạn bị xử phạt hoặc truy cứu hình sự.

Để bảo vệ quyền lợi, bạn nên:

Gửi thông báo chính thức

Lập biên bản hiện trạng

Hòa giải tại xã

Khởi kiện nếu cần

Đây là hướng đi đúng luật và an toàn nhất cho bạn.