Bị giật hụi, tôi phải làm gì để bảo vệ quyền lợi hợp pháp?

Tóm tắt tình huống

Một người tham gia dây hụi hơn 3 năm, các kỳ lĩnh hụi trước đều trả đủ tiền đúng cam kết. Tuy nhiên gần đây xuất hiện nhiều vụ “vỡ hụi”, “giật hụi” khiến người này lo lắng nếu rơi vào tình huống bị giật thì phải làm thế nào để bảo vệ quyền lợi của mình theo pháp luật.

1. Hụi (họ, biêu, phường) là gì và pháp luật quy định ra sao?

Theo khoản 2, 3 Điều 3 Nghị định 19/2019/NĐ-CP, việc tổ chức hụi chỉ được thực hiện với mục đích tương trợ lẫn nhau giữa các thành viên, không được biến tướng thành:
Cho vay lãi nặng,
Lừa đảo chiếm đoạt tài sản,
Huy động vốn trái phép,
Hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác.
Pháp luật không dùng khái niệm “giật hụi” nhưng thực tế hiểu là:
Chủ hụi đến kỳ nhưng không giao tiền như cam kết;
Thành viên hụi lĩnh tiền rồi không tiếp tục đóng các kỳ còn lại.
Hành vi này gây thiệt hại cho những người còn lại trong dây hụi và có thể bị xử lý theo pháp luật.

2. Cách xử lý khi xảy ra tranh chấp hụi

Điều 25 Nghị định 19/2019/NĐ-CP quy định:

Thứ nhất: Thương lượng, hòa giải.
Các bên nên ngồi lại để thương lượng giải quyết, tránh căng thẳng, giữ bằng chứng về quá trình tham gia hụi.

Thứ hai: Yêu cầu Tòa án giải quyết.
Nếu thương lượng không thành, người bị giật hụi có quyền khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền để đòi lại số tiền đã đóng. Hồ sơ khởi kiện cần có:
Bằng chứng góp hụi (tin nhắn, sổ hụi, chuyển khoản,…),
Thông tin của chủ hụi hoặc người vi phạm,
Biên bản làm việc hoặc hòa giải (nếu có).
Tòa án sẽ xem xét vụ việc theo quan hệ dân sự, buộc người vi phạm hoàn trả số tiền, cộng lãi (nếu có thỏa thuận).

3. Trường hợp có dấu hiệu hình sự

Nếu người giật hụi có hành vi gian dối hoặc bỏ trốn, mục đích chiếm đoạt tài sản, thì hành vi có thể cấu thành các tội:
Tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, hoặc
Tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015.

Trong trường hợp này, bạn nên:
Làm đơn tố giác tội phạm gửi đến Công an xã/phường nơi xảy ra vụ việc hoặc nơi cư trú của chủ hụi.
Cung cấp đầy đủ tài liệu, chứng cứ chứng minh hành vi chiếm đoạt.
Nếu có dấu hiệu phạm tội, cơ quan điều tra sẽ khởi tố vụ án hình sự để bảo vệ quyền lợi của bạn và những người bị hại khác.

4. Lưu ý quan trọng khi bảo vệ quyền lợi

Không được tự ý dùng vũ lực, đe dọa hay gây rối trật tự để đòi tiền, vì có thể khiến bạn bị xử lý ngược.
Nên giữ lại mọi chứng cứ giao dịch hụi: sổ ghi hụi, tin nhắn, chuyển khoản, clip ghi âm, ghi hình (nếu có).
Nên lập văn bản thỏa thuận khi tham gia hụi có chữ ký của các bên để có căn cứ pháp lý khi xảy ra tranh chấp.
Trong trường hợp hụi có quy mô lớn, nhiều người tham gia, bạn có thể liên hệ luật sư hoặc tổ chức trợ giúp pháp lý để được hướng dẫn cụ thể.

5. Kết luận

Nếu bị giật hụi, người tham gia cần bình tĩnh xử lý đúng trình tự pháp luật:
Thương lượng – hòa giải.
Khởi kiện ra tòa án dân sự để đòi tiền.
Trường hợp có dấu hiệu lừa đảo – tố giác hình sự.
Tuyệt đối không dùng các biện pháp trái pháp luật để đòi nợ.