Tạm giữ, tạm giam và quyền của bị can, bị cáo – Những điều người dân cần biết

Trong các vụ án hình sự, nhiều người dân thường không hiểu rõ sự khác biệt giữa “tạm giữ” và “tạm giam”, cũng như quyền lợi pháp lý của bị can, bị cáo trong thời gian bị áp dụng các biện pháp này. Việc hiểu đúng và đầy đủ là cần thiết để bảo vệ quyền công dân và tránh bị vi phạm quyền hợp pháp.

1. Tạm giữ là gì? Khi nào bị tạm giữ?

Tạm giữ là biện pháp ngăn chặn ngắn hạn, thường áp dụng trong giai đoạn điều tra ban đầu nhằm kiểm tra, xác minh hành vi vi phạm.
🔹 Thời hạn:
Tối đa 3 ngày, có thể gia hạn thêm 2 lần, mỗi lần 3 ngày (tối đa 9 ngày theo Điều 118 Bộ luật Tố tụng Hình sự).
🔹 Áp dụng với:
Người bị bắt quả tang.
Người đang bị truy nã.
Người bị bắt theo quyết định tạm giữ do cơ quan điều tra ban hành.

2. Tạm giam là gì? Khi nào bị tạm giam?

Tạm giam là biện pháp ngăn chặn có thời hạn dài hơn tạm giữ, áp dụng với người bị khởi tố bị can, trong trường hợp cần thiết để điều tra, truy tố, xét xử hoặc thi hành án.
🔹 Thời hạn:
Lần đầu: tối đa 2 – 4 tháng tùy mức độ tội phạm (có thể gia hạn).
🔹 Áp dụng khi:
Có dấu hiệu bỏ trốn, tiêu hủy chứng cứ.
Bị can bị truy tố với tội danh nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng.
Người vi phạm tái phạm, phạm tội có tổ chức, hoặc đã từng có tiền án.

3. Quyền của bị can, bị cáo khi bị tạm giữ, tạm giam

Dù bị áp dụng biện pháp tạm giữ hay tạm giam, người bị buộc tội vẫn có các quyền theo Điều 60 và Điều 61 Bộ luật Tố tụng Hình sự:
Quyền được biết lý do bị giữ/giam, xem quyết định, lệnh tạm giữ/tạm giam.
Quyền được gặp luật sư để tư vấn và bảo vệ quyền lợi.
Không bị ép cung, mớm cung, nhục hình.
Gửi, nhận thư, đồ dùng sinh hoạt (trong giới hạn quy định).
Khiếu nại nếu bị đối xử trái pháp luật trong thời gian bị giữ/giam.

4. Vai trò của luật sư trong giai đoạn này

Luật sư có thể:
Tham gia ngay sau khi có quyết định tạm giữ/tạm giam.
Gặp thân chủ trong trại giam, trao đổi nội dung vụ việc.
Gửi kiến nghị, khiếu nại nếu có dấu hiệu vi phạm quyền của bị can/bị cáo.
Việc có luật sư từ sớm giúp đảm bảo quy trình tố tụng minh bạch, tránh oan sai và giúp người bị tạm giữ hiểu rõ quyền của mình.

5. Gia đình cần làm gì khi người thân bị tạm giữ, tạm giam?

Giữ bình tĩnh, không tự ý tiếp cận cơ quan điều tra mà không có luật sư.
Liên hệ luật sư để được hướng dẫn hồ sơ bảo lãnh (nếu có thể).
Cung cấp giấy tờ tùy thân, thông tin cá nhân, tiền mặt hoặc đồ dùng cá nhân (trong giới hạn pháp luật cho phép).

Kết luận

Tạm giữ và tạm giam là hai biện pháp tố tụng quan trọng nhưng cần được áp dụng đúng người, đúng thời điểm và đúng quy định pháp luật. Người dân cần trang bị hiểu biết đầy đủ để bảo vệ quyền lợi bản thân hoặc người thân khi liên quan đến vụ án hình sự.

Cần hỗ trợ khi có người thân bị bắt giữ?
📞 Hotline: 0943.612.538
📧 Email: khaitanghong@gmail.com