Quay video, livestream cảnh tang thương – vô duyên hay phạm pháp?

Tóm tắt tình huống

Tại một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, thay vì giúp đỡ nạn nhân, một nhóm người lại đứng quay phim, livestream cận cảnh người gặp nạn và người thân đang hoảng loạn. Hành vi này gây phẫn nộ, khiến nhiều người đặt câu hỏi: quay và phát tán hình ảnh người gặp nạn, đám tang, hay cảnh đau thương như vậy có vi phạm pháp luật không? Người bị quay hoặc gia đình họ có thể yêu cầu gỡ video hoặc đòi bồi thường được không?

1. Căn cứ pháp luật về quyền hình ảnh cá nhân

Theo khoản 1 Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015, việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý, trừ một số trường hợp đặc biệt vì lợi ích quốc gia, dân tộc hoặc công cộng được pháp luật cho phép.
Như vậy, việc tự ý quay, chụp hoặc đăng tải hình ảnh người khác (đặc biệt là trong tình huống đau thương, riêng tư) khi chưa được sự đồng ý là hành vi xâm phạm quyền hình ảnh cá nhân — một trong những quyền nhân thân được pháp luật bảo vệ.

2. Hành vi quay và phát tán video có thể bị xử lý thế nào?

Xử phạt hành chính
Theo khoản 1 Điều 84 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, người nào thu thập, sử dụng, phát tán thông tin cá nhân của người khác khi chưa được sự đồng ý có thể bị phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng.
Cơ quan chức năng có thể yêu cầu gỡ bỏ nội dung, thu hồi dữ liệu, tiêu hủy bản ghi hình.

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Nếu hành vi đăng tải hình ảnh, video gây hậu quả nghiêm trọng, xúc phạm danh dự, nhân phẩm hoặc tinh thần của người khác, người thực hiện có thể bị truy tố về tội Làm nhục người khác theo Điều 155 Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt:
Cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc
Phạt tù từ 3 tháng đến 5 năm nếu gây hậu quả nghiêm trọng, đăng tải lên mạng xã hội, hoặc khiến nạn nhân tự tử, tổn thương tâm lý nặng.

3. Người bị quay, chụp trái phép có quyền gì?

Theo khoản 3 Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015, người có hình ảnh bị sử dụng trái phép có quyền yêu cầu Tòa án buộc người vi phạm:
Gỡ bỏ video, hình ảnh đã đăng tải;
Tiêu hủy dữ liệu, chấm dứt hành vi sử dụng hình ảnh;
Xin lỗi, cải chính công khai;
Bồi thường thiệt hại nếu chứng minh được tổn thất tinh thần hoặc danh dự bị xâm phạm.
Ví dụ: nếu video ghi lại cảnh người bị thương hoặc thi thể nạn nhân bị lan truyền trên mạng, khiến gia đình chịu tổn thương tinh thần, họ có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại về danh dự, uy tín theo Điều 592 Bộ luật Dân sự, với mức tối đa tương đương 10 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

4. Lưu ý khi ghi hình hoặc chia sẻ thông tin trên mạng xã hội

Tuyệt đối không quay, phát trực tiếp hình ảnh người khác trong tình huống riêng tư, thương tâm mà chưa được sự đồng ý.
Không chia sẻ, bình luận xúc phạm nạn nhân hoặc gia đình trên mạng xã hội.
Khi phát hiện clip phản cảm, người dùng nên báo cáo với nền tảng mạng xã hội (Facebook, TikTok…) hoặc cơ quan chức năng để yêu cầu gỡ bỏ.

5. Kết luận

Việc quay, chụp hoặc livestream cảnh tang thương, thương tích, hay thi thể nạn nhân mà không có sự đồng ý của họ hoặc thân nhân không chỉ là hành vi vô cảm, phản văn hóa, mà còn vi phạm pháp luật. Người thực hiện có thể bị phạt hành chính, thậm chí truy cứu hình sự, còn người bị xâm phạm có quyền yêu cầu gỡ video, xin lỗi và bồi thường.