Khi nào một vụ việc hình sự được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự theo luật mới?

Không phải mọi hành vi phạm tội đều bị xử lý đến cùng bằng hình sự. Trong một số trường hợp, người thực hiện hành vi phạm tội có thể được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự, theo quy định cụ thể của Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Đây là một cơ chế thể hiện tính nhân đạo của pháp luật, đồng thời khuyến khích người vi phạm tự sửa sai.

1. Khái niệm và ý nghĩa của miễn truy cứu trách nhiệm hình sự

Miễn truy cứu trách nhiệm hình sự là việc cơ quan tố tụng quyết định không tiến hành hoặc đình chỉ điều tra, truy tố, xét xử đối với người có hành vi phạm tội, dù hành vi đó có đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm theo quy định pháp luật.
Mục tiêu là:
Khuyến khích người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại.
Giảm tải áp lực cho hệ thống tư pháp hình sự.
Tạo điều kiện cho người có hành vi vi phạm nhẹ tái hòa nhập cộng đồng.

2. Các trường hợp được miễn theo quy định tại Điều 29 BLHS

Người phạm tội có thể được miễn truy cứu nếu thuộc một trong các trường hợp sau:
✅ Phạm tội lần đầu, ít nghiêm trọng và tự nguyện khai báo, khắc phục hậu quả
Ví dụ: người vi phạm tự giác ra đầu thú, khai báo thành khẩn, bồi thường thiệt hại đầy đủ cho nạn nhân.
✅ Chủ động ngăn chặn hậu quả hoặc cứu giúp nạn nhân
Hành vi phạm tội chưa gây ra hậu quả thực tế do người phạm tội tự ý ngăn chặn hoặc báo cơ quan chức năng kịp thời.
✅ Hòa giải, được người bị hại xin miễn truy cứu (đối với các tội ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng theo yêu cầu của bị hại)
✅ Người phạm tội là trẻ em, người có hoàn cảnh đặc biệt hoặc có công lớn với xã hội

3. Một số trường hợp cụ thể thường được miễn truy cứu

Người chưa đủ 16 tuổi phạm tội lần đầu và đã chủ động khắc phục hậu quả.
Tội danh như “gây thiệt hại do vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông”, nếu người phạm tội đã tự giác bồi thường và được bị hại xin miễn.
Tội cố ý gây thương tích nhẹ nhưng các bên đã hòa giải.

4. Thẩm quyền và thủ tục xem xét miễn trách nhiệm hình sự

Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có quyền xem xét miễn truy cứu trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử.
Người phạm tội, người bào chữa có thể gửi đơn xin miễn truy cứu, kèm theo các tài liệu chứng minh việc khắc phục, hòa giải, hoàn cảnh gia đình…

5. Miễn truy cứu không đồng nghĩa với vô tội

Người được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự không phải là người vô tội. Đây là chính sách khoan hồng, thể hiện sự nhân đạo của pháp luật khi xét thấy người phạm tội đã thể hiện sự ăn năn, khắc phục sai lầm và không còn nguy hiểm cho xã hội.

Kết luận

Việc miễn truy cứu trách nhiệm hình sự là một cơ chế linh hoạt trong tố tụng hình sự, cần được hiểu và áp dụng đúng. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp rắc rối pháp lý, hãy chủ động xin tư vấn từ luật sư để có hướng xử lý phù hợp và kịp thời.

Cần hỗ trợ làm hồ sơ xin miễn truy cứu trách nhiệm hình sự?
📞 Hotline: 0943.612.538
📧 Email: khaitanghong@gmail.com