Bán hàng trong trường hợp nào không phải đăng ký hộ kinh doanh?

📝 Tóm tắt tình huống

Nhiều cá nhân mở quán ăn nhỏ, bán hàng tạp hóa, bán rau thịt… nhưng băn khoăn không biết có bắt buộc phải đăng ký hộ kinh doanh hay không. Một số người buôn bán nhỏ lẻ, thời vụ, hoặc bán hàng rong cũng chưa rõ liệu có bị xử phạt nếu không đăng ký. Vấn đề này được quy định rõ trong Nghị định 01/2021/NĐ-CP và Nghị định 122/2021/NĐ-CP.

1. Trường hợp không phải đăng ký hộ kinh doanh

Theo khoản 2 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, cá nhân, hộ gia đình không cần đăng ký hộ kinh doanh nếu thuộc một trong các nhóm sau:
✅ Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối.
✅ Người bán hàng rong, bán quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, kinh doanh thời vụ.
✅ Người làm dịch vụ có thu nhập thấp (mức cụ thể do UBND tỉnh, thành phố quy định).

👉 Ví dụ thực tế:
Bà A trồng rau sau nhà, mỗi sáng mang ra chợ bán vài bó rau → không cần đăng ký.
Ông B đẩy xe bán bánh mì dạo trước cổng trường → không cần đăng ký.

2. Khi nào phải đăng ký hộ kinh doanh?

Nếu cá nhân hoặc hộ gia đình kinh doanh thường xuyên, ổn định, có địa điểm cố định như:
Mở quán ăn, phở, bún, cà phê nhỏ,
Mở tiệm tạp hóa, cửa hàng bán lẻ,
Có bảng hiệu, biển quảng cáo, thu nhập ổn định.

👉 Khi đó, theo quy định, người kinh doanh phải đăng ký hộ kinh doanh. Nếu không thực hiện, sẽ bị xử phạt hành chính từ 5 – 10 triệu đồng theo điểm c khoản 1 Điều 62 Nghị định 122/2021/NĐ-CP.

3. Nghĩa vụ thuế khi đăng ký hộ kinh doanh

Khi đăng ký, hộ kinh doanh sẽ phải thực hiện các nghĩa vụ thuế theo Thông tư 40/2021/TT-BTC:
Thuế giá trị gia tăng (VAT): 1%.
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): 0,5%.
Từ ngày 1/1/2026, theo Nghị quyết 198/2025/QH15, sẽ bỏ hình thức thuế khoán, chuyển sang kê khai để minh bạch hơn.
Việc đăng ký không chỉ giúp hoạt động kinh doanh hợp pháp mà còn tạo điều kiện thuận lợi khi mở rộng hoặc xin cấp giấy phép khác trong tương lai.

4. Về thanh toán không tiền mặt

Pháp luật hiện hành không bắt buộc hộ kinh doanh nhỏ phải chấp nhận thanh toán chuyển khoản. Tuy nhiên:
Nếu cơ sở từng cho phép chuyển khoản nhưng sau cố tình từ chối nhằm né thuế → cơ quan thuế có thể kiểm tra, xử lý.
Nhà nước khuyến khích thanh toán không tiền mặt. Người tiêu dùng có thể phản ánh nếu bị từ chối vô lý.

5. Kết luận

✔ Người bán hàng rong, thời vụ, thu nhập thấp → không cần đăng ký.
✔ Quán ăn, cửa hàng tạp hóa, kinh doanh cố định → phải đăng ký hộ kinh doanh và nộp thuế theo quy định.
✔ Đăng ký đầy đủ giúp hợp pháp hóa hoạt động, tránh bị xử phạt và tạo lợi thế phát triển về sau.