Có được nhận tiền hoàn thuế thu nhập cá nhân khi lương dạng NET?

Tóm tắt tình huống

Một người lao động làm việc toàn thời gian, duy nhất tại một công ty ở TP HCM trong năm 2024. Công ty trả lương theo hình thức NET (lương đã trừ thuế thu nhập cá nhân) và người lao động đã ủy quyền cho công ty quyết toán thuế thay.

Sau khi quyết toán, cơ quan thuế đã hoàn lại một khoản tiền thuế thu nhập cá nhân nhưng khoản tiền này được chuyển về tài khoản của công ty. Khi người lao động hỏi thì kế toán giải thích rằng: do công ty trả lương NET nên tiền hoàn thuế thuộc về công ty, không phải trả lại cho người lao động.

Từ đó phát sinh thắc mắc: tiền hoàn thuế trong trường hợp này thuộc về ai và công ty giữ lại có đúng pháp luật không?

1. Hiểu đúng về lương NET và thuế thu nhập cá nhân

Lương NET là mức lương người lao động nhận “về tay” sau khi đã trừ toàn bộ thuế thu nhập cá nhân và các khoản bảo hiểm (nếu có).

Trong cơ chế trả lương NET:

Người lao động vẫn là người có nghĩa vụ nộp thuế TNCN;

Công ty chỉ là bên khấu trừ, nộp thay và hạch toán chi phí lương theo thỏa thuận;

Thuế thu nhập cá nhân vẫn được tính trên thu nhập của người lao động, không phải thu nhập của công ty.

Do đó, việc trả lương NET không làm thay đổi chủ thể nộp thuế.

2. Quy định về hoàn thuế khi ủy quyền quyết toán

Theo quy định pháp luật thuế hiện hành, người lao động được quyền ủy quyền cho công ty quyết toán thuế thu nhập cá nhân nếu đáp ứng đủ điều kiện (chỉ có thu nhập từ một nơi, có hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên…).

Trong trường hợp này:

Công ty là đơn vị thực hiện quyết toán thay;

Việc hoàn thuế (nếu có) được thực hiện thông qua công ty;

Công ty có trách nhiệm bù trừ, hạch toán và thanh toán lại cho người lao động khoản thuế nộp thừa.

Quan trọng cần nhấn mạnh:
👉 Việc tiền hoàn thuế chuyển về tài khoản công ty chỉ là cách thức kỹ thuật, không làm thay đổi quyền sở hữu của người lao động đối với khoản tiền đó.

3. Tiền hoàn thuế thuộc về ai?

Dù công ty trả lương theo hình thức NET, thì:

Khoản thuế đã nộp là thuế thu nhập cá nhân của người lao động;

Khoản hoàn thuế phát sinh do nộp thừa nghĩa vụ thuế của người lao động;

Vì vậy, tiền hoàn thuế đương nhiên thuộc về người lao động, không thuộc về công ty.

Lập luận cho rằng “lương NET thì tiền hoàn thuế là của công ty” là không có căn cứ pháp luật.

Việc công ty giữ lại khoản tiền này nếu không có thỏa thuận rõ ràng, hợp pháp khác là xâm phạm quyền lợi của người lao động.

4. Công ty giữ tiền hoàn thuế có vi phạm không?

Trong trường hợp:

Người lao động đã ủy quyền quyết toán;

Cơ quan thuế đã hoàn tiền;

Công ty không hoàn trả cho người lao động;

thì hành vi này có thể bị xem là:

Chiếm giữ trái phép khoản tiền thuộc quyền sở hữu của người lao động;

Vi phạm nghĩa vụ của đơn vị chi trả thu nhập khi quyết toán thuế thay.

Người lao động có quyền yêu cầu công ty thanh toán lại đầy đủ số tiền hoàn thuế, kèm theo sao kê, thông báo hoàn thuế của cơ quan thuế.

5. Người lao động nên làm gì để bảo vệ quyền lợi?

Người lao động nên thực hiện theo các bước sau:

Gửi văn bản (email hoặc đơn) cho công ty, yêu cầu hoàn trả tiền hoàn thuế, viện dẫn rõ việc đã ủy quyền quyết toán.

Yêu cầu cung cấp chứng từ liên quan đến khoản hoàn thuế.

Nếu công ty không giải quyết:

Khiếu nại đến người đại diện theo pháp luật của công ty;

Hoặc khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu hoàn trả khoản tiền và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

Kết luận

Trả lương NET không đồng nghĩa tiền hoàn thuế thuộc về công ty;

Tiền hoàn thuế thu nhập cá nhân luôn thuộc về người lao động;

Công ty chỉ là đơn vị quyết toán và nhận tiền thay;

Việc công ty giữ lại tiền hoàn thuế là không đúng quy định pháp luật, trừ khi có thỏa thuận hợp pháp khác.