Thanh tra Chính phủ nêu sai phạm tại Dự án Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ

Tóm tắt tình huống

Dự án Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ quy mô 500 giường, tổng vốn hơn 1.727 tỷ đồng (trong đó có 56,9 triệu Euro vốn vay ODA Hungary), được khởi công từ năm 2017 nhưng dừng từ tháng 7/2022 do hiệp định vay hết hiệu lực. Thanh tra Chính phủ vừa công bố kết luận, chỉ ra hàng loạt sai phạm: lựa chọn nhà thầu sai quy định, không đáp ứng điều kiện xuất xứ thiết bị y tế, phê duyệt thiếu căn cứ, phát sinh chi phí lớn, tạm ứng không thu hồi, tiến độ đình trệ. Nhiều cá nhân, đơn vị thuộc UBND TP Cần Thơ và Sở Y tế bị yêu cầu kiểm điểm, xử lý.

1. Dự án 1.727 tỷ đồng đình trệ, phần cốt lõi chưa thực hiện

Theo kết luận 369/KL-TTCP, đến thời điểm dừng thực hiện:

Phần xây dựng hoàn thành khoảng 82%

Phần lắp đặt thiết bị xây dựng mới đạt 15,3%

Phần trang thiết bị y tế – hạng mục quan trọng nhất – chưa thực hiện 100%

Tổng giá trị gói thầu EPC mới đạt 21,3%, tương đương 297,6/1.393 tỷ đồng vốn ODA.

Dự án phải dừng vì Hiệp định vay với Hungary hết hiệu lực từ 11/7/2022 và không được gia hạn.

2. Vướng mắc lớn nhất: ràng buộc xuất xứ hàng hóa từ Hungary

Thanh tra Chính phủ xác định “điểm nghẽn” kéo dài đến từ điều kiện trong Hiệp định khung 2016:

✅ Ít nhất 50% hàng hóa phải có xuất xứ Hungary

Tuy nhiên:

Ngân hàng Eximbank Hungary xác nhận tỷ lệ xuất xứ trong hợp đồng thương mại chỉ 25–30%, không đạt 50%.

Nhà thầu nhiều lần đề xuất thay đổi xuất xứ thiết bị, nhưng đến tháng 6/2025 vẫn chỉ có 1/123 danh mục (0,78%) có thể đảm bảo xuất xứ Hungary.

Danh mục thiết bị thiếu mã hiệu, không rõ nhà sản xuất.

Sự không thống nhất từ phía Hungary về tỷ lệ xuất xứ cũng khiến hiệp định vay lần 1 không có hiệu lực, kéo theo chậm trễ nhiều năm.

3. Sai phạm trong quản lý nhà nước: Phê duyệt thiếu căn cứ, thay đổi chủ đầu tư liên tục

Thanh tra Chính phủ nêu rõ:

UBND TP Cần Thơ có các vi phạm:

Phê duyệt dự án nhóm A nhưng không xin ý kiến Bộ Y tế, trái chỉ đạo của Thủ tướng.

Phê duyệt thiết kế hai bước, trong khi quy định yêu cầu ba bước đối với công trình quy mô lớn.

Phê duyệt dự án trước khi có đánh giá tác động môi trường (ĐTM) – trái Luật Bảo vệ môi trường.

Thay đổi chủ đầu tư nhiều lần gây lúng túng, kéo dài tiến độ.

Sở Y tế Cần Thơ vi phạm trong lựa chọn nhà thầu:

Hồ sơ yêu cầu sử dụng phương pháp chấm điểm, thay vì “đạt/không đạt”, là sai quy định.

Đánh giá “đạt” cho nhà thầu dù chỉ có 0,05% thiết bị đáp ứng xuất xứ Hungary.

Ký hợp đồng EPC không làm rõ xuất xứ thiết bị, thiếu ràng buộc chế tài.

4. Hậu quả: Phát sinh chi phí lớn, nguy cơ tranh chấp quốc tế

Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt thiệt hại:

212 tỷ đồng chi phí tăng thêm nếu chuyển sang vốn trong nước (do chênh lệch tỷ giá Euro).

11,686 tỷ đồng chi phí lưu kho cho 71 container do chậm phê duyệt thông quan.

17 tỷ đồng khối lượng phát sinh ngoài hợp đồng EPC bị thi công sai thủ tục.

Nhà thầu còn nợ tạm ứng 3.861.726 EUR (~97,5 tỷ đồng).

Dự án kéo dài, tạm dừng, gây lãng phí nguồn vốn ODA và ảnh hưởng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long.

5. Kiến nghị xử lý và hướng khắc phục

Thanh tra Chính phủ kiến nghị:

Đối với Trung ương:

Thủ tướng chỉ đạo Cần Thơ bố trí vốn trong nước, đưa bệnh viện vào vận hành năm 2026.

Bộ Tài chính và UBND TP Cần Thơ phối hợp cân đối ngân sách.

Đối với địa phương:

Kiểm điểm, xử lý trách nhiệm lãnh đạo UBND TP Cần Thơ, Giám đốc Sở Y tế và đơn vị liên quan.

Thu hồi ngay 3,861 triệu Euro tạm ứng khi thanh quyết toán.

Rà soát lại toàn bộ danh mục thiết bị, trình Bộ Y tế thẩm định lại để chuẩn bị triển khai tiếp.