Thai nhi có được hưởng thừa kế từ cha?

Tóm tắt tình huống

Một người vợ mang song thai hơn 5 tháng, chồng đột ngột qua đời do tai nạn giao thông, không để lại di chúc. Căn nhà hai vợ chồng đang ở là tài sản riêng của người chồng, được mua trước hôn nhân. Sau khi chồng mất, mẹ chồng yêu cầu kê khai di sản thừa kế, cho rằng chỉ bà và con dâu được hưởng. Người vợ băn khoăn liệu hai thai nhi trong bụng có được tính là người thừa kế hợp pháp hay không.

Căn cứ pháp luật

Theo khoản 1 Điều 660 Bộ luật Dân sự năm 2015, khi phân chia di sản thừa kế, nếu có người thừa kế cùng hàng đã thành thai nhưng chưa sinh ra, thì phải dành lại một phần di sản bằng phần mà người thừa kế khác được hưởng để chờ khi sinh ra. Nếu đứa trẻ còn sống khi sinh ra, phần tài sản này sẽ được trao cho người đó; nếu chết trước khi sinh, phần tài sản được chia lại cho những người thừa kế còn lại.
Ngoài ra, điểm a khoản 1 Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.

Phân tích và giải thích

Trong trường hợp người cha mất không để lại di chúc, việc chia di sản sẽ được thực hiện theo thừa kế theo pháp luật.
Các đồng thừa kế ở hàng thứ nhất bao gồm: vợ, mẹ đẻ và các con của người chết.

Như vậy, trong tình huống trên:

Hai thai nhi trong bụng người vợ được xem là người thừa kế hợp pháp, nếu được sinh ra còn sống.
Khi chia di sản, phải dành sẵn phần tài sản cho hai đứa trẻ, tương đương phần mà mỗi người thừa kế khác được nhận.
Nếu cả hai bé sinh ra khỏe mạnh, tài sản sẽ chia đều cho bốn người: người vợ, mẹ chồng và hai đứa con.
Nếu một trong hai bé mất trước khi sinh, phần thừa kế sẽ chia lại cho ba người còn sống.
Nếu cả hai thai đều chết trước khi sinh, phần đó sẽ được chia đều cho mẹ chồng và người vợ.

Trường hợp đặc biệt cần lưu ý

Theo Điều 655 Bộ luật Dân sự năm 2015, người vợ vẫn được hưởng di sản thừa kế của chồng dù:
Hai người đã chia tài sản chung trước khi chồng mất;
Đang trong quá trình ly hôn nhưng Tòa án chưa ra quyết định có hiệu lực pháp luật;
Hoặc sau khi chồng chết, người vợ kết hôn với người khác.
Điều này bảo đảm rằng quyền lợi thừa kế của người vợ hợp pháp tại thời điểm người chồng qua đời vẫn được bảo vệ đầy đủ.

Ví dụ minh họa

Giả sử khối tài sản của người chồng là 4 tỷ đồng (toàn bộ là tài sản riêng).
Nếu hai thai nhi sinh ra còn sống, việc chia di sản sẽ như sau:
Mẹ chồng: 1 tỷ đồng.
Vợ: 1 tỷ đồng.
Hai con (song sinh): mỗi bé 1 tỷ đồng.
Ngược lại, nếu chỉ một bé còn sống, tài sản được chia đều cho ba người: mẹ chồng, vợ và một con – mỗi người nhận 1,33 tỷ đồng.

Kết luận

Thai nhi đã thành hình (từ khi thụ thai) và còn sống khi sinh ra sẽ được pháp luật công nhận là người thừa kế hợp pháp.
Khi phân chia di sản, cần dành phần tài sản tương ứng cho thai nhi và chỉ tiến hành giao nhận sau khi trẻ ra đời.
Nếu thai nhi chết trước khi sinh ra, phần tài sản này sẽ không được tính là thừa kế.