Người chưa thành niên phạm tội – Quy định pháp luật và hướng xử lý

Việc người chưa thành niên (dưới 18 tuổi) vi phạm pháp luật hình sự luôn là vấn đề nhạy cảm, cần được xử lý sao cho vừa đảm bảo tính răn đe, vừa mang tính giáo dục. Bộ luật Hình sự Việt Nam hiện hành quy định rõ về các nguyên tắc xử lý riêng đối với đối tượng này nhằm bảo vệ quyền lợi trẻ em, đồng thời phòng ngừa tái phạm.

1. Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự

Theo Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), người chưa thành niên sẽ bị xử lý hình sự nếu:
Từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi: chỉ chịu trách nhiệm hình sự với tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng như: giết người, hiếp dâm, cướp tài sản, cố ý gây thương tích nghiêm trọng…
Từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi: chịu trách nhiệm hình sự như người trưởng thành, nhưng được áp dụng chính sách giảm nhẹ, xử lý riêng biệt.

2. Nguyên tắc xử lý người chưa thành niên phạm tội

Điều 91 Bộ luật Hình sự quy định:
Đặt giáo dục, giúp người phạm tội sửa chữa sai lầm lên hàng đầu.
Hạn chế tối đa việc áp dụng hình phạt tù.
Ưu tiên các biện pháp tư pháp thay thế như: cảnh cáo, hòa giải, giáo dục tại địa phương, đưa vào trường giáo dưỡng.

3. Các biện pháp xử lý không phải là hình phạt

Đối với người chưa thành niên vi phạm pháp luật hình sự, tòa án có thể áp dụng một số biện pháp xử lý thay thế hình phạt như:
Giáo dục tại xã, phường, thị trấn (thời hạn 6 tháng – 1 năm).
Đưa vào trường giáo dưỡng (tối đa 2 năm), áp dụng với người không có nơi cư trú ổn định, tái phạm nhiều lần.

4. Tòa án có thể áp dụng các hình phạt nào?

Nếu không đủ điều kiện áp dụng biện pháp thay thế, Tòa án có thể tuyên:
Cảnh cáo
Phạt cải tạo không giam giữ
Phạt tù có thời hạn nhưng không quá 18 năm (không áp dụng tù chung thân hoặc tử hình)
Đồng thời, nếu bị kết án, lý lịch tư pháp của người chưa thành niên sẽ được xóa án tích nhanh hơn, giúp người phạm tội có cơ hội tái hòa nhập xã hội.

5. Vai trò của gia đình và nhà trường

Đối với người chưa thành niên, sự giáo dục của gia đình và môi trường học tập đóng vai trò then chốt. Pháp luật Việt Nam khuyến khích các bên liên quan tích cực phối hợp với cơ quan chức năng để:
Quản lý, giáo dục người vi phạm tại nơi cư trú
Tham gia hòa giải, cảm hóa, giúp tái hòa nhập cộng đồng

Kết luận

Luật hình sự không chỉ xử lý hành vi phạm tội mà còn đặt trọng tâm vào giáo dục và cải tạo người chưa thành niên để họ sớm trở lại làm người có ích. Gia đình, nhà trường và xã hội cần chung tay trong quá trình này.

Cần luật sư tư vấn khi con em có liên quan đến án hình sự?
📞 Hotline: 0943.612.538
📧 Email: khaitanghong@gmail.com