Luật Bảo hiểm xã hội mới bổ sung nhiều chính sách hỗ trợ người lao động tự do

Tóm tắt tình huống

Người lao động tự do thường khó tiếp cận chính sách an sinh xã hội do không có hợp đồng lao động, không thuộc diện đóng BHXH bắt buộc. Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (hiệu lực từ 1/7/2025) đã bổ sung nhiều chính sách ưu đãi, giúp lao động tự do có thêm quyền lợi khi tham gia BHXH tự nguyện.

1. Thêm trợ cấp thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện

Một điểm mới rất quan trọng là từ ngày 1/7/2025, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng trợ cấp thai sản – vốn trước đây chỉ có ở BHXH bắt buộc.
Mức hưởng: 2 triệu đồng cho mỗi con sinh ra; trường hợp thai từ 22 tuần tuổi trở lên nhưng không giữ được cũng được hưởng trợ cấp.
Đối tượng đặc biệt: Lao động nữ dân tộc thiểu số hoặc có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo còn được hưởng thêm hỗ trợ khác do Chính phủ quy định.
Nguồn chi trả: ngân sách nhà nước bảo đảm, người tham gia không phải đóng thêm.
👉 Đây là thay đổi lớn, khuyến khích lao động trẻ tham gia BHXH tự nguyện để có quyền lợi khi sinh con.

2. Nới điều kiện để hưởng lương hưu

Theo luật cũ, người lao động phải có 20 năm đóng BHXH trở lên mới được nhận lương hưu. Luật mới đã rút ngắn xuống còn 15 năm.
Điều này có ý nghĩa đặc biệt với lao động tự do – những người tham gia muộn hoặc không liên tục vẫn có cơ hội hưởng lương hưu hàng tháng khi về già. Đây là cơ chế giúp mở rộng diện bao phủ an sinh xã hội, giảm tình trạng người già không có thu nhập ổn định.

3. Đóng nhiều – hưởng thêm

Luật mới khuyến khích người lao động tiếp tục đóng BHXH dù đã đủ điều kiện hưởng lương hưu:
Nếu đóng vượt số năm tối thiểu, người lao động sẽ được trợ cấp bổ sung bằng 2 lần mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho mỗi năm vượt.
Trường hợp đã đạt tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa (75%) mà vẫn đóng thêm, người lao động còn được nhận trợ cấp một lần, ngoài lương hưu định kỳ.
👉 Nguyên tắc “đóng nhiều hưởng nhiều” được áp dụng rõ ràng hơn, bảo đảm quyền lợi công bằng.

4. Quy định mới về hưởng BHXH một lần

Luật BHXH 2024 đã siết chặt việc rút BHXH một lần, để khuyến khích giữ lại thời gian đóng và đảm bảo quyền lợi dài hạn.
Người bắt đầu tham gia BHXH từ sau 1/7/2025 sẽ không còn quyền rút toàn bộ một lần, trừ một số trường hợp đặc biệt: ra nước ngoài định cư, mắc bệnh hiểm nghèo, suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên…
Người tham gia trước 1/7/2025 vẫn được rút BHXH một lần nếu sau 12 tháng không tiếp tục đóng mà chưa đủ 20 năm đóng.
Bên cạnh đó, người đủ tuổi hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng có thể chọn hưởng trợ cấp hàng tháng, thay vì rút một lần – đảm bảo thu nhập ổn định hơn.

Kết luận

Luật Bảo hiểm xã hội mới đã có những thay đổi quan trọng: thêm chế độ thai sản, giảm số năm tối thiểu để hưởng lương hưu, tăng quyền lợi khi đóng nhiều, và siết lại quy định nhận BHXH một lần. Những chính sách này sẽ giúp lao động tự do có thêm động lực tham gia BHXH tự nguyện, đảm bảo an sinh khi về già.
Với người lao động tự do, tham gia BHXH tự nguyện không chỉ là khoản tích lũy mà còn là “tấm lưới an sinh” cho bản thân và gia đình trong tương lai.