Đất đã mất sổ đỏ, làm cách nào để tặng cho hoặc sang tên cho con?

Tóm tắt tình huống

Bà nội có một thửa đất đứng tên trên sổ đỏ từ năm 2005. Trước khi mất, bà chỉ để lại giấy viết tay cho con trai (bố của người hỏi), không công chứng, chứng thực. Sau khi bà qua đời, bản gốc sổ đỏ bị thất lạc, chỉ còn bản photocopy công chứng cũ. Thửa đất không có tranh chấp, bố là con một nhưng hiện bị tai biến, suy giảm trí nhớ, không thể tự mình đi làm thủ tục. Gia đình đặt câu hỏi: trong trường hợp mất sổ đỏ và người thừa kế không đủ khả năng trực tiếp thực hiện thủ tục, có thể làm lại sổ và sang tên cho bố hay không, và phải thực hiện theo trình tự nào?

1. Giấy viết tay của bà có làm phát sinh quyền sở hữu cho bố không?

Giấy viết tay để lại đất không được công chứng, chứng thực và không đáp ứng điều kiện của di chúc hợp pháp theo Bộ luật Dân sự 2015, nên không có giá trị pháp lý như một di chúc.

Tuy nhiên, việc giấy viết tay không làm mất quyền thừa kế theo pháp luật của bố bạn.

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, khi người chết không để lại di chúc hợp pháp, di sản được chia theo pháp luật cho hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha mẹ, con. Trong trường hợp này, bố bạn là con một, không có tranh chấp, nên là người thừa kế duy nhất đối với thửa đất của bà.

2. Mất sổ đỏ bản gốc có làm “đứng” việc sang tên không?

Không. Mất sổ đỏ không làm mất quyền sử dụng đất, nếu có căn cứ chứng minh quyền đó đã được Nhà nước công nhận trước đây.

Việc còn giữ bản photocopy sổ đỏ công chứng năm 2005, dù cũ, vẫn là chứng cứ quan trọng để cơ quan đăng ký đất đai tra cứu hồ sơ địa chính và làm căn cứ cấp lại sổ.

Pháp luật cho phép cấp lại Giấy chứng nhận bị mất theo trình tự hành chính, sau đó mới thực hiện các bước thừa kế, sang tên.

3. Bố bị tai biến, không tự làm thủ tục thì ai được đi làm thay?

Trong trường hợp người thừa kế:

Bị tai biến

Suy giảm trí nhớ

Gặp khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi

… thì pháp luật cho phép thực hiện thủ tục thông qua người đại diện.

Tùy tình trạng sức khỏe của bố, gia đình có thể:

Lập văn bản ủy quyền (nếu bố vẫn còn khả năng nhận thức);

Hoặc làm thủ tục cử người giám hộ theo các điều từ Điều 46 đến Điều 63 Bộ luật Dân sự 2015 nếu bố không còn đủ năng lực hành vi dân sự.

Người được ủy quyền hoặc giám hộ có quyền thay mặt bố thực hiện toàn bộ thủ tục hành chính liên quan đến đất đai.

4. Trình tự thực hiện đúng pháp luật

Bước 1: Xin trích lục, xác minh thông tin thửa đất
Nộp yêu cầu tại Văn phòng đăng ký đất đai (hoặc Chi nhánh nơi có đất) để:

Xác định số thửa, tờ bản đồ, chủ sử dụng

Kiểm tra tình trạng pháp lý, tranh chấp

Bước 2: Thực hiện thủ tục cấp lại sổ đỏ bị mất
Người đại diện nộp hồ sơ xin cấp lại Giấy chứng nhận bị mất tại Văn phòng đăng ký đất đai. Hồ sơ gồm:

Đơn đề nghị cấp lại sổ đỏ

Giấy tờ nhân thân

Giấy ủy quyền hoặc quyết định giám hộ

Các tài liệu chứng minh việc mất sổ

Bước 3: Khai nhận di sản thừa kế
Sau khi được cấp lại sổ đỏ, người đại diện tiến hành khai nhận di sản thừa kế tại Văn phòng công chứng, kèm:

Giấy chứng tử của bà

Giấy khai sinh chứng minh quan hệ cha – con

Văn bản xác nhận không tranh chấp

Giấy tờ đại diện hợp pháp

Công chứng viên sẽ niêm yết công khai theo luật. Hết thời hạn, nếu không có tranh chấp, bố bạn được xác lập là người nhận thừa kế hợp pháp.

5. Kết luận

Trong trường hợp mất sổ đỏ, không có di chúc hợp pháp và người thừa kế gặp vấn đề sức khỏe, pháp luật vẫn cho phép cấp lại sổ, khai nhận thừa kế và sang tên nếu thực hiện đúng trình tự.

Gia đình không nên bỏ qua bước cấp lại sổ đỏ, bởi đây là nền tảng pháp lý bắt buộc để mọi giao dịch tiếp theo (sửa nhà, sang tên, tặng cho…) được thực hiện hợp pháp, an toàn.