Đang ly thân hoặc ly hôn, vợ có được hưởng thừa kế từ chồng?

Tóm tắt tình huống

Một cặp vợ chồng sau 7 năm chung sống nảy sinh mâu thuẫn, đã ly thân từ tháng 2 và dự định làm thủ tục ly hôn trong tháng 9. Trong khi đó, người chồng không may gặp tai nạn nghiêm trọng, nguy cơ tử vong cao. Người vợ băn khoăn:
Nếu chồng mất khi hai người chỉ đang ly thân, liệu cô có quyền hưởng thừa kế?
Nếu đã hoàn tất ly hôn trước khi chồng mất, thì cô có còn quyền thừa kế không?

Cơ sở pháp luật về thừa kế

Theo Bộ luật Dân sự 2015, những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ/chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết (Điều 651).
Theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quan hệ vợ chồng chỉ chấm dứt khi có bản án hoặc quyết định ly hôn có hiệu lực pháp luật của Tòa án.

Phân tích tình huống

1. Trường hợp chỉ ly thân
Pháp luật hiện nay chưa có khái niệm “ly thân” như một tình trạng hôn nhân độc lập.
Dù vợ chồng không còn chung sống nhưng nếu chưa có quyết định ly hôn của Tòa án, quan hệ hôn nhân vẫn tồn tại hợp pháp.
Vì vậy, nếu chồng qua đời trong giai đoạn này, người vợ vẫn là vợ hợp pháp và được hưởng thừa kế theo pháp luật, cùng hàng với cha mẹ và con của người chồng.

2. Trường hợp đã ly hôn hợp pháp

Nếu trước khi chồng mất, Tòa án đã tuyên ly hôn và bản án có hiệu lực, thì người vợ không còn là vợ hợp pháp.
Khi đó, vợ không còn thuộc hàng thừa kế theo pháp luật. Tuy nhiên vẫn có một số ngoại lệ:
Người chồng có di chúc chỉ định vợ cũ được hưởng một phần di sản.
Trong quá trình ly hôn, nếu còn tài sản chung chưa phân chia, người vợ có quyền yêu cầu chia tài sản, nhưng đây là quan hệ tài sản chứ không phải quan hệ thừa kế.

Kết luận

Đang ly thân nhưng chưa ly hôn: Vợ vẫn được hưởng thừa kế từ chồng như những người trong hàng thừa kế thứ nhất.
Đã ly hôn hợp pháp trước khi chồng qua đời: Vợ không còn quyền hưởng thừa kế theo pháp luật, trừ khi có di chúc chỉ định hoặc tài sản chung chưa chia.
Người trong hoàn cảnh này nên cân nhắc kỹ về quyền lợi, đồng thời trao đổi với luật sư để được tư vấn, hỗ trợ khi làm thủ tục thừa kế hoặc giải quyết tranh chấp phát sinh.