Thừa kế theo pháp luật và thừa kế theo di chúc – Khác nhau ở điểm nào?

Khi một người qua đời, tài sản họ để lại được gọi là di sản thừa kế. Việc phân chia di sản này có thể được thực hiện theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật nếu không có di chúc. Nhiều người vẫn còn nhầm lẫn giữa hai hình thức này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng và hiểu đúng quyền lợi của mình.

1. Thừa kế theo di chúc là gì?

Thừa kế theo di chúc là việc phân chia di sản theo ý chí của người đã mất, thể hiện trong văn bản hoặc lời nói cuối cùng của họ (gọi là di chúc).
👉 Điều kiện để di chúc có hiệu lực (Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015):
Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối hoặc cưỡng ép.
Di chúc được lập đúng hình thức (viết tay, đánh máy, công chứng…).
Nội dung không vi phạm điều cấm, không trái đạo đức xã hội.
✅ Ưu điểm: Người chết được tự định đoạt tài sản, phân chia theo ý muốn.
❌ Rủi ro: Nếu không đúng hình thức hoặc vi phạm quy định, di chúc có thể bị tuyên vô hiệu.

2. Thừa kế theo pháp luật là gì?

Nếu người chết không để lại di chúc, hoặc di chúc bị vô hiệu, việc chia di sản sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015.
✅ Pháp luật quy định cụ thể hàng thừa kế như sau:
Hàng thừa kế thứ nhất: vợ/chồng, cha mẹ ruột, con ruột (kể cả con nuôi, con ngoài giá thú).
Hàng thứ hai: ông bà, anh chị em ruột, cháu ruột.
Hàng thứ ba: cô, chú, bác, cậu, cháu họ…
👉 Người cùng hàng sẽ được chia đều nhau, không phân biệt giới tính, độ tuổi, tình cảm…
✅ Ưu điểm: Rõ ràng, dễ áp dụng khi không có di chúc.
❌ Rủi ro: Không phản ánh đúng ý chí người chết, có thể gây mâu thuẫn giữa các thành viên.

3. Khi nào áp dụng thừa kế theo pháp luật?

Theo Điều 650 BLDS, thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong các trường hợp:
Không có di chúc;
Di chúc bị tuyên vô hiệu;
Người thừa kế theo di chúc chết trước người lập di chúc;
Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
Người được hưởng di chúc bị truất quyền thừa kế…

4. Có thể kết hợp hai hình thức không?

Có. Trong nhiều trường hợp, một phần tài sản được phân chia theo di chúc, phần còn lại (chưa được đề cập hoặc bị vô hiệu) sẽ chia theo pháp luật.
Kết luận
Việc hiểu rõ sự khác nhau giữa thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật sẽ giúp bạn có hướng xử lý đúng khi phát sinh tranh chấp tài sản trong gia đình. Đặc biệt, người đang sở hữu tài sản nên chuẩn bị sẵn di chúc hợp pháp để tránh mâu thuẫn sau này.

Cần tư vấn về lập di chúc hoặc chia thừa kế?
📞 Hotline: 0943.612.538
📧 Email: khaitanghong@gmail.com